Plany ogólne zagospodarowania przestrzennego w Polsce nabierają tempa. Ministerstwo Rozwoju i Technologii ogłosiło, że jedna trzecia gmin zgłosiła już niezbędne dane do realizacji tych planów. Proces ten, choć skomplikowany, jest niezwykle ważny  dla zrównoważonego rozwoju gmin i uporządkowania przestrzeni. Pierwsze uchwalenia planów spodziewane są na przełomie 2024 i 2025 roku, co oznacza intensywną pracę dla samorządów w najbliższych miesiącach.

Co z terminem tychże planów?

Ministerstwo przewiduje, że proces tworzenia planów ogólnych w optymistycznym wariancie może potrwać około roku. W bardziej skomplikowanych przypadkach może to zająć od 15 do 20 miesięcy. Prace nad planami ogólnymi rozpoczęły się w październiku 2023 roku, a ich zakończenie planowane jest na przełom 2024 i 2025 roku. Tempo realizacji zależy od specyfiki i uwarunkowań poszczególnych gmin, takich jak powierzchnia, pokrycie miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego czy posiadanie własnej pracowni planistycznej.

Co warte odnotowania, przeprowadzone przez ministerstwo ankiety wśród 736 gmin ujawniły najczęstsze problemy, z jakimi borykają się samorządy przy realizacji planów ogólnych. Okazało się, że największym wyzwaniem jest wyznaczanie stref planistycznych (37% respondentów), wyznaczanie obszaru uzupełnienia zabudowy (34%), przeprowadzanie konsultacji społecznych (34%) oraz przetargi na wybór wykonawcy (22%). Aby wspomóc gminy w tych zadaniach, opracowano nowe narzędzia, takie jak przeglądarka danych planistycznych oraz Wtyczka APP 2, które ułatwiają podejmowanie decyzji dotyczących poszczególnych stref.

Wsparcie finansowe

Na przygotowanie planów zagospodarowania przestrzennego zarezerwowano 870 mln zł w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. Ministerstwo zachęca gminy do intensyfikacji prac i korzystania z dostępnych środków finansowych. Przygotowane materiały dotyczą przepisów reformy, cyfryzacji oraz możliwości pozyskania bezzwrotnych środków finansowych. Nabór wniosków na dofinansowanie prac planistycznych jest w toku, co ma wspomóc gminy w realizacji tych ważnych zadań.

Zgodnie z nowymi przepisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, każda gmina musi przygotować i uchwalić plan ogólny zagospodarowania przestrzennego do 1 stycznia 2026 roku. Plan ten zastąpi dotychczasowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Nowy dokument będzie zawierał podstawowe ustalenia, które pozwolą na zrównoważony rozwój gminy, będąc wiążącym dla planów miejscowych oraz decyzji o warunkach zabudowy. Plany ogólne będą określać strefy planistyczne, gminne standardy urbanistyczne, a także obszary uzupełnienia zabudowy i obszary zabudowy śródmiejskiej.

Nowa ustawa

Nowa ustawa umożliwia mieszkańcom gmin samodzielne zainicjowanie procedury planistycznej w ramach obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej, co daje społecznościom lokalnym większy wpływ na kształtowanie przestrzeni. Minister funduszy i polityki regionalnej zapowiedziała, że termin realizacji planów ogólnych może zostać przesunięty w drugiej rewizji Krajowego Planu Odbudowy, która będzie złożona do Komisji Europejskiej w pierwszej połowie 2025 roku. Ze względu na złożoność procesu, przygotowanie wszystkich planów może trwać 3-4 lata. Z tego powodu konieczne będzie dostosowanie harmonogramu do realistycznych wskaźników.