Wśród szeregu czynników mających znaczący wpływ na stabilność systemu finansowego w Polsce wymienia się m.in. sytuację na rynku mieszkaniowym oraz politykę kredytową. W raporcie NBP przy ocenie wpływu tych czynników na stabilność systemu finansowe analizie poddano trzy aspekty, tj. równowagę cen na rynku nieruchomości, politykę banków w zakresie finansowania zakupów nieruchomości oraz poziom zadłużenia i zdolności gospodarstw domowych do spłaty zaciągniętych kredytów.

Wzrost wynagrodzeń uchroni przed utratą płynności finansowej

Według raportu aktywność na rynku nieruchomości utrzymywała się na wysokim poziomie, a rynek nie wykazywał oznak nierównowagi. Spore wahania cen były bowiem mniej odczuwalne w związku z ciągłym wzrostem wynagrodzeń. Poziom napięć związanych z finansowaniem zakupu nieruchomości przez banki uległ obniżeniu, co stanowi konsekwencje wzrostu kosztów kredytu, podnoszenia poziomu stóp procentowych oraz zaostrzenia wymogów nadzorczych wprowadzonych przez UKNF w marcu br., a wszystko wskazuje na to, że dostępność kredytów będzie dalej ograniczana. Dla stabilności systemu finansowego podwyżki stóp procentowych mają bowiem istotne znaczenie. Podwyżki te skutkują jednak także znaczącym wzrostem rat kredytów, a to zwiększa ryzyko nieregularnej obsługi długu. Według analityków NBP w tym przypadku ryzyko to ogranicza wzrost dochodów, ponieważ poprawia on sytuację finansową kredytobiorców. Mowa tu w szczególności o tych, którzy zobowiązanie zaciągnęli przed rokiem 2020. Średni wzrost obciążeń dochodów spłatą zadłużenia jest bowiem mniejszy niż wzrost rat po podwyżkach stóp procentowych. W gorszej sytuacji znajdują się natomiast kredytobiorcy, którzy umowę kredytową podpisali w 2020 i 2021 roku. W przypadku tych osób wzrost płacy był bowiem mniejszy, a wzrost rat okazał się wyższy niż zakładano w symulacjach zmian stóp procentowych rekomendowanych przez KNF i zakładanych przez banki. Jednak w skali całej gospodarki udział kredytobiorców, którzy zaciągnęli zobowiązanie w tych latach jest relatywnie niski, nie wpływa więc znacząco na poziom stabilności finansowej kraju. Raport wskazuje też, że obecnie tylko ok. 3% gospodarstw domowych może być nadmiernie obciążona zobowiązaniami związanymi ze spłatą kredytu, ta grupa również nie narusza więc stabilności finansowej państwa.

Co może zagrażać systemowi?

Dla stabilności systemu finansowego w Polsce dużym zagrożeniem może być spowolnienie rozwoju gospodarczego oraz wyhamowanie inwestycji w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, co  w przyszłości będzie prowadziło do zwiększenia ryzyka inwestycyjnego w szczególności, gdy koszty kredytów będą rosły dalej. Co prawda trudno jest prognozować jakie skutki dla polskiego systemu przyniesie wojna na Ukrainie, może ona jednak wpłynąć m.in. na tendencje cenowe na rynku nieruchomości mieszkaniowych, oddziałując na stronę podażową rynku, jak i popytową. Skutki dla podaży będą negatywne, ponieważ zmniejszeniu uległa liczba pracowników z Ukrainy, którzy często stanowili większość kadry pracowniczej na polskich placach budów. W związku z rosnącymi kosztami budowy ceny mieszkań również będą rosły. Analitycy spodziewają się zatem ożywienia na rynku najmu, gdyż nabycie mieszkania na własność może dla wielu okazać się nieosiągalne.